علوم شناختی چیست و چطور به آینده پژوهی و نظریه آشوب و علوم پیچیدگی مرتبط است؟

علوم شناختی، علمی چند رشته­ ای برای مطالعه ساختارها و فرایندهای ذهن است که ترکیبی از رهیافت­ ها و نظریه ­های مختلف از حوزه­ های فلسفه ذهن، عصب شناسی، زبان شناسی، روانشناسی، هوش مصنوعی و انسان شناسی را به خدمت می­ گیرد. هدف اصلی علوم شناختی، مطالعه قوائد، منطق­ ها، مفاهیم و سایرنمودهای ذهنی است که در ایجاد فکر و رفتار و به طور کلی شناخت، به کار گرفته می­ شوند. تمامی ساختارها و فرایندهای ذهنی که در احساس، ادراک، هوشمندی، توجه، حافظه، حل مساله، استدلال و زبان و غیره دخیل هستند، موضوعات مورد توجه و مطالعه علوم شناختی هستند.

نیازی به اثبات ندارد که مغز یک ارگان بسیار پیچیده است که حتی امروزه نیز ابعاد بسیار ناشناخته­ ای دارد. نکته جالب توجه اینجاست که مغز هم خود یک سیستم پیچیده است و هم این که بر اساس اصول علوم پیچیدگی و نظریه آشوب فعالیت می ­کند. به عنوان مثال، مغز انسان از حدود 100 میلیارد سلول در هم تنیده و متصل تشکیل شده است که سلول­ های عصبی نیز در میان این همه سلول وجود دارند. چنانچه فردی، موضوعی را به خاطر بیاورد، تعداد زیادی از سلول­ های عصبی در یک الگوی خاص به صورت همزمان فعال شده (اسپایک) و فرد آن موضوع را به خاطر می­ آورد. اسپایک این سلول­ ها در محدوده جاذب­ های عجیب (از مفاهیم پایه در نظریه آشوب) و بر اساس ساختار فراکتالی (از مفاهیم پایه در نظریه آشوب) رخ می­ دهد. یعنی بخش بزرگی از فرایندهای مغزی مطابق با نظریه آشوب به اجرا می­ رسند. مغز انسان سالم، آشوبی در درون خود دارد و باید همواره در لبه آشوب نیز باشد. همانطور گه قبلا گفتیم، علوم پیچیدگی مسئول مطالعه سیستم­ های موجود در لبه آشوب است. اگر مغز انسانی از حالت آشوبناک به حالت ساده تغییر فاز دهد، در آن صورت فرد در کمترین حالت به حالت صرع و تشنج می­ رسد.

 در مطالب آینده بیشتر توضیح خواهم داد که تفکر انسان درباره آینده (آینده پژوهی) ریشه بسیار عمیقی در مطالعات علوم شناختی دارد. به عنوان مثال، تشکیل حافظه رویدادی (اپیزودیک) در ایجاد ظرفیت تفکر درباره آینده در انسان نقش اساسی دارد. همچنین این موضوع را در نظر داشته باشید که در دنیای واقعیت، نه آینده ای وجود دارد و نه گذشته­ ای. آینده و گذشته در افکار، ایده­ ها و حافظه­ های افراد و به طور کلی در اذهان افراد وجود دارند. آینده پژوهی در این دیدگاه، معادل کندوکاو در اذهان فردی و جمعی است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.